FOCUS
Samenvatting
Klimaatverandering is de grote maatschappelijke uitdaging van deze tijd. De uitstoot van CO₂ en andere broeikasgassen is één van de belangrijkste factoren achter de opwarming van de aarde en reductie is noodzakelijk. De gebouwde omgeving speelt een belangrijke rol door het grote aandeel in de CO₂-uitstoot. Het beprijzen van CO₂ is een instrument om reductie te bereiken. De rol van CO₂-beprijzing zal toenemen. Eigenaren van vastgoed, zoals institutionele beleggers, moeten hiermee rekening houden in hun beleid.
CO₂ beprijzing vergroot noodzaak van verduurzaming
De gebouwde omgeving veroorzaakt een groot deel van de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen. Omdat de uitstoot van CO₂ een belangrijke rol speelt bij klimaatverandering is vermindering van uitstoot noodzakelijk. Door een prijs te heffen op CO₂ worden overheden, bedrijven en consumenten gestimuleerd om uitstoot te verminderen. Beprijzing zorgt ervoor dat uitstoot in de besluitvorming wordt meegenomen, het stimuleert energie-efficiëntie en gebruik van hernieuwbare energie en het jaagt innovatie aan.
CO₂-beprijzing bestaat al in verschillende landen en regio’s en heeft verschillende gedaantevormen. De twee belangrijkste manieren zijn emissiehandelssystemen en CO₂-heffingen. Het uitgangspunt is hierbij dat de vervuiler betaalt. Daarnaast kan er worden gesproken over een maatschappelijke CO₂-prijs.
De prijs van CO₂
De bekendste vorm van CO₂-beprijzing is het EU-emissiehandelssysteem (“EU-ETS”). Met één emissierecht mag een bedrijf 1 ton koolstofdioxide (CO₂) uitstoten waarbij de rechten verhandelbaar zijn. Ongeveer tienduizend bedrijven in Europa, waarvan vierhonderd in Nederland, vallen onder het EU-ETS. Samen zijn deze bedrijven verantwoordelijk voor veertig procent van de CO₂-uitstoot in de EU. Het betreft bedrijven in energie-intensieve sectoren waarvan elektriciteitscentrales en producenten van bouwmaterialen als cement en staal het meest relevant zijn voor vastgoed. Het EU-ETS is volatiel en afhankelijk van de vraag naar emissierechten, die sterk verband houdt met de conjunctuur en de daarmee verband houdende (verwachte) industriële activiteit en het beleid van Europese Commissie. Het prijsniveau is de afgelopen jaren gestegen van 20 euro eind 2020 tot niveau’s tussen 80 en 105 euro in 2023. Andere manieren van CO₂ beprijzing zijn een directe belasting op CO₂ uitstoot of het hanteren van een maatschappelijke of beleidsmatige prijs in het beleid. Een voorbeeld van een maatschappelijke CO₂ prijs is de Provincie Utrecht die in het beleid rekent met een maatschappelijke CO₂-prijs van 875 euro per ton.
EU-ETS PRIJS (IN € PER TON CO₂)
Bron: ICAP (2023)
Impact vastgoed
CO₂-beprijzing wordt nog niet direct toegepast in de bouw- en vastgoedwereld voor individuele gebouwen of projecten. Het komt echter indirect terug via het materiaal- en energieverbruik. Bij nieuwbouw bestaat vijftig tot tachtig procent van de totale CO₂-uitstoot gedurende de levensduur van 75 jaar uit materiaalgebonden uitstoot. In het eerste jaar van de productiefase wordt de meeste uitstoot veroorzaakt, terwijl tijdens de exploitatiefase het energieverbruik de voornaamste oorzaak is van uitstoot. Bouwen met lokaal geproduceerde biobased of circulaire bouwmaterialen resulteert in aanzienlijk lagere uitstoot.
Een stijging van de CO₂-prijs zal grote impact hebben op vastgoed zowel in de bouw- als de exploitatiefase. Als de CO₂-prijs zal verdubbelen ten op zichte van nu dan zal de kostprijs van het bouwen van een woning met 5.300 euro stijgen, terwijl in het scenario met een maatschappelijk CO₂-prijs (vertienvoudiging) het prijsverschil oploopt tot 47.700 euro. Met een gemiddelde nieuwbouwprijs van 466.000 euro in 2021 zou dit betekenen dat de prijs van een nieuwbouwwoning met tien procent stijgt. Het bouwen van woningen met de huidige bouwmaterialen leidt dus tot kostenverhogingen. Het gebruik van bouwmaterialen zonder CO₂-uitstoot wordt dus aantrekkelijker.
In de exploitatiefase wordt de CO₂-uitstoot bepaald door het energieverbruik. Elektriciteit valt nu al onder het ETS als deze stroom afkomstig is van fossiele brandstoffen. Voor gas is nu geen sprake van CO₂-beprijzing, dit is wel onderdeel van de Europese plannen voor het EU-ETS2 dat in 2027 ingevoerd moet gaan worden. Wanneer de CO₂-prijs zal stijgen zal dit een fors effect hebben op de energielasten van huishoudens. Bij een verdubbeling van de huidige CO₂-prijs gaat het om circa 500 euro meer per jaar per huishouden, bij een vertienvoudiging om 2.500 euro.
Conclusie
Om klimaatverandering tegen te gaan is reductie van CO₂ noodzakelijk. Het beprijzen van CO₂-uitstoot is hiervoor een belangrijk gereedschap. Gezien de ambitieuze klimaatdoelen houden wij rekening met een stijgende prijs van CO₂. De CO₂-beprijzing heeft effect op de bouwkosten door hogere materiaalprijzen, maar ook op de exploitatiefase. Bouwmaterialen en energievoorzieningen die relatief veel CO₂-uitstoot veroorzaken, zullen in de loop van de tijd door de beprijzingsmechanismen duurder worden. Bouwen met een lage CO₂-uitstoot met lokaal geproduceerde biobased of circulaire materialen wordt financieel aantrekkelijker en uiteindelijk ook de enige betaalbare optie. De afgelopen jaren is duurzaamheid steeds belangrijker geworden voor institutionele beleggers, vooral vanwege maatschappelijke verantwoordelijkheid en regelgeving. Door toenemende CO₂-beprijzing zal het financieel ook steeds belangrijker worden.
Deel deze pagina